Het nieuwe jaar is er! Vol verwachtingen en mogelijkheden. En met het nieuwe jaarplan! Wat gaan we doen? Volgens de inleiding bereiken we dit jaar Utopia en wordt dat harder werken dan ooit tevoren. We gaan efficiënter werken en daarom staat heel veel tijd, geld en aandacht voor kostenbeheersing gereserveerd. We moeten beter gaan samenwerken. Meer zelf doen, minder inhuren, geen overuren. Meer rapporteren, zodat we strakker kunnen sturen en managen. Scherper onze regels hanteren. Opletten dat we beter inkopen, minder uitgeven. En net als alle vorige jaren mag de klant er niet onder lijden, zelfs niet als we gaan uitleggen dat we minder voor ‘m doen en dat onze prijzen stijgen. Oh, en er zijn ook nog projecten die we moeten absorberen.
Kortom, precies hetzelfde jaarplan als vorig jaar. En ook als het jaar daarvoor en daarvoor… Met precies ook dezelfde aanpak: ieder jaar moet het beter en goedkoper, efficiënter, en daarom gaan we intensiever controleren en sturen. Veel collega’s herkennen de plannen al en niet iedereen kan nog enthousiast worden. Een aantal beweren zelfs dat ze op de middelbare school dit verhaal al hebben gehoord.
Boer Baas loopt nieuwjaarsdag uitgebreid door zijn stallen. Al jaren, omdat hij dan z’n jaarplan bedenkt. Hoe gaat hij meer omzet krijgen, hoe kosten reduceren, hoe meer tijd vrij maken voor projecten en ontwikkelingen? Jaar-na-jaar heeft hij op deze manier bedacht hoe hij het komende jaar projecten en veranderingen kan starten, controles inrichten en bijsturen.
Zo werkte hij jaren om zijn ambitie van groei en winst te realiseren. Alles was gericht op efficiënt gebruik en inzet van mens, dier en andere middelen. Niets mocht nog geld kosten, ook niet als het echt moest. Hij zette controles en controlemiddelen in, zodat hij bij kon sturen als ergens geld mee gemoeid was. Met succes, want de kostenoverzichten kleurden gunstig. Kostte wel veel tijd, al dat controleren. Tijd die hij niet kon inzetten voor operationeel werk en onderhoud, dus hij moest mensen inhuren. Mensen die hij dan ook weer controleerde, en hun werk ook. Met extra boekhouding en urenverantwoording en extra controle. Steeds nieuwe controles en ingrepen, zodat ze meer tijd kostten dan het werk zelf.
Dat is een tijd zo gegaan. Totdat Boer Baas volledig vastliep in de controles en mensen inhuren om het werk te doen. De resultaten waren nog nooit zo tegen gevallen, het ging eigenlijk steeds slechter met het bedrijf. Hij kon dan ook niet anders dan stoppen, nadenken en zijn bedrijfsvoering omgooien. Bijzonder confronterend en heel ongemakkelijk, maar hij zag (voelde ook wel) dat hij zo niet verder kon, niet meer kon groeien. Terwijl hij toch heel veel ambities had voor hem en zijn bedrijf! Met zijn opgedane ervaring en inmiddels verworven kennis bedacht hij een nieuwe bedrijfsvoering. Dankzij standaardiseren en automatisering hoeft hij nu steeds minder te controleren en (bij)sturen en houdt beetje-bij-beetje steeds meer tijd over. Tijd die hij afgelopen jaren heeft ingezet om de discussies rondom aankomende wetgeving te volgen. Zodoende is hij vrij goed voorbereid – alle administratie is nu al op orde voor de nieuwe eisen. Finance & Control? Check!
Voor z’n vee heeft hij een groeiplan voor de komende 5 jaar “in potlood” klaarliggen en hij weet welke nieuwe rassen hij wil kruisen om eigenschappen te combineren. Hij heeft zelfs al contact gelegd met boeren die het vee van zijn keuze hebben om zijn plannen met hen te overleggen. Tussen het plannenmaken en contacten leggen door heeft hij geholpen met het werk aan z’n stallen, waardoor er geen onderhoud meer ligt te wachten en tegelijk de kosten voor de aannemer laag zijn gebleven. Geld over dus, dat hij heeft gebruikt om alle machines tijdig te laten onderhouden, waardoor ze langer meekunnen. Scheelt weer een smak tijd aan uitzoeken en voorbereiden van de vervanging + door de investeringen uit te stellen blijft z’n cashflow op orde. Wat dan weer een meevaller bij de bank en wethouder opleverde toen hij hen zijn nieuwe investeringsplannen voorlegde.
Deze nieuwjaarsdag is daarom anders, omdat Boer Baas dit jaar voor de eerste keer echt tijd heeft voor zijn jaarplannen-ronde. Eigenlijk heeft Boer Baas een probleem, want wat moet hij nou in z’n jaarplan zetten? Hij kijkt weer rond, terwijl hij met z’n laarzen in de stront staat. Voelt best goed, dit probleem! Bijna als Utopia, maar dan zonder alle controles en sturing.
Blue Monday. Na de kerst- en oud-en-nieuw feestdagen is er de anti-feestdag. Voor de duidelijkheid: Blue Monday is een bepaalde maandag in het nieuwe jaar en de wetenschap heeft geconstateerd dat we ons dan collectief slecht voelen. Omdat het weer nog niet erg opklaart (hartje winter moet nog komen, dus wat denk je zelf?), omdat op het werk alles gewoon doorgaat ondanks de mooie (jaar)plannen (geen commentaar…) en omdat je eigen goede voornemens nu grotendeels kansloos verloren zijn gegaan of héél veel zwaarder blijken te zijn om vol te houden dan je ooit had en hebt bedacht.
